Yapay Zeka Araçlarını Güvenle Kullanmak İçin İpuçları

Milyonlarca çocuk ve genç, ödev yapmak, yeni konular öğrenmek ve sohbet etmek için yapay zekâ araçlarını kullanıyor. Özellikle ChatGPT, ebeveynler için dijital dünyanın en yeni ve karmaşık sınavlarından biri haline gelmiş durumda. Ancak bu teknolojinin potansiyel faydaları kadar, çocukların güvenliği, duygusal gelişimi ve öğrenme becerileri üzerinde doğurabileceği riskler de dikkatle ele alınmalı.

Bitdefender Türkiye distribütörü Laykon Bilişim Operasyon Direktörü Alev Akkoyunlu, ebeveynlerin bu süreçte yasaklama yerine bilinçli rehberlik yapmalarının kritik olduğunu vurguluyor.

Çocuklar İçin Yapay Zekâ Kullanımında Gizli Tehlikeler

ChatGPT gibi platformlar, çocuklar için özel olarak tasarlanmış değil. 13 yaş altındaki kullanıcıların erişimi yasak olsa da etkin bir yaş doğrulama sistemi bulunmuyor. Bu da meraklı çocukların basit bir e-posta ile sisteme kaydolabilmesine yol açabiliyor.

Uzmanlara göre ebeveynlerin dikkat etmesi gereken üç temel risk alanı bulunuyor:

• Duygusal Bağımlılık: Yalnızlık veya sıkıntı yaşayan çocuklar, yapay zekâyı bir “arkadaş” olarak görebiliyor. Ancak algoritmalar gerçek empati ve ilgi sunamadığı için bu durum sosyal becerileri zayıflatabiliyor.

• Bilgi Kirliliği: Yapay zekâ zaman zaman hatalı veya güncel olmayan bilgileri güvenilir bir şekilde aktarabiliyor. Bu da çocukların eleştirel düşünme becerilerini köreltebiliyor.

• Kişisel Veriler: Çocuklar sohbet sırasında farkında olmadan ad, okul, adres gibi kişisel bilgilerini paylaşabiliyor. Bu durum ciddi güvenlik riskleri oluşturuyor.

Öğrenme Aracı mı, Kopya Makinesi mi?

Pew Araştırma Merkezi’nin 2024 verilerine göre ABD’de 13-17 yaş arası gençlerin %26’sı ödevleri için ChatGPT kullanıyor. Gençlerin yarısından fazlası bu aracı yeni konular araştırmak için faydalı bulurken, yalnızca %18’i bir ödevi tamamen yapay zekâya yazdırmanın doğru olduğunu düşünüyor.

Bu sonuç, yapay zekânın yasaklanması yerine doğru kullanımının öğretilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Akkoyunlu’ya göre ebeveynler, çocuklarına bu araçları bir “kopya makinesi” değil, öğrenmeyi destekleyen bir “yardımcı pilot” olarak görmeyi öğretmeli.

Ebeveynler İçin 6 Güvenlik Önerisi

Çocukların yapay zekâyı güvenli kullanabilmesi için uygulanabilecek temel adımlar şöyle:

1. Yaşa göre sınırlar koyun: 13 yaş altına izin vermeyin, 13-15 yaş arası mutlaka denetim altında kullanılmalı.

2. Mahremiyet bilinci kazandırın: Kişisel bilgilerin asla paylaşılmaması gerektiğini anlatın.

3. Duygusal konuları yapay zekâya bırakmayın: Kimlik, aile veya ruh sağlığı gibi hassas konular insanlarla konuşulmalı.

4. ‘Yardımcı pilot’ yaklaşımını öğretin: Yapay zekâyı yalnızca destekleyici araç olarak kullanmalarını sağlayın.

5. Cihaz kullanımını ortak alanlara taşıyın: Çocuğunuzun dijital etkileşimini daha kolay takip edin.

6. Ebeveyn kontrolü yazılımları kullanın: Bitdefender Ebeveyn Kontrolü gibi güvenlik çözümleriyle ekran süresini sınırlayın, uygunsuz içerikleri filtreleyin.

Sonuç

Yapay zekâ araçları doğru kullanıldığında öğrenmeyi kolaylaştıran ve merakı destekleyen güçlü bir yardımcı olabilir. Ancak çocukların bu teknolojiyi güvenle kullanabilmesi için ebeveyn rehberliği şart. Hiçbir algoritma, çocuğun hayatındaki gerçek iletişimin ve aile desteğinin yerini tutamaz.